TAJEMNICA ODKUPIENIA

OKRES WIELKANOCNY

1. Czas Siedemdziesi�tnicy
2. Czas Wielkiego Postu
3. Czas M�ki Pa�skiej
4. Czas Wielkanocny
5. Czas po Zes�aniu Ducha �w.

CZAS PO ZES�ANIU DUCHA �W.

1. Obja�nienia dogmatyczne

Czas po Zes�aniu Ducha �w. jest okresem, w kt�rym liturgia po�wi�ca szczeg�ln� uwag� tajemnicy Ko�cio�a Chrystusowego, kt�ry jest cia�em mistycznym Jezusa. Nast�puj�cy po Wniebowst�pieniu Pa�skim dzie� Zes�ania Ducha �w. by� w�a�ciwym dniem narodzin Ko�cio�a. O ile dotychczas okresy liturgiczne by�y po�wi�cone ku czci g��wnych tajemnic Wcielenia i Odkupienia, o tyle teraz b�dziemy �wi�ci� owoce tych tajemnic, a zw�aszcza �ycie wewn�trzne, oraz dzia�alno�� zewn�trzn� Ko�cio�a, oblubienicy Chrystusa, kt�r� On za�lubi� sobie na Krzy�u w mi�o�ci Ducha �w. Nauk� o� mistycznym ciele Chrystusa stre�ci� Ojciec �w. Pius XII w s�awnej Encyklice ?Mystici Corporis Christi?. ?Chrystus - pisze papie� - jest w nas przez Ducha swojego, udziela nam Go i tak przez Niego dzia�a, i� wszelkie rzec mo�na sprawy Bo�e, dokonane przez Ducha �w. w duszach, s� zarazem dzie�em Chrystusa, je�li kto Ducha Chrystusowego nie ma, m�wi Aposto�, ten nie jest Jego. Lecz je�li Chrystus w was jest... Duch �yje wskutek usprawiedliwienia? (Rzym.8,9,10). To uczestnictwo w Duchu Chrystusowym sprawia, �e wszelkie dary, cnoty i charyzmaty istniej�ce w G�owie w spos�b wybitny, przebogaty i tw�rczy, przenikaj� we wszystkie ch�onki Ko�cio�a i wci�� w nich wzrastaj�, zale�nie od miejsca jakie owe cz�onki zajmuj� w mistycznym Ciele Chrystusa, i dzi�ki nim Ko�ci� staje si� jakby pe�ni� i dope�nieniem Odkupiciela, Chrystus za� znajduje w Ko�ciele pod ka�dym wzgl�dem poniek�d swe wyko�czenie.

I oto w tych w�a�nie s�owach tkwi rozwi�zanie, kt�re rozwin�� �wi�ty Augustyn: ?mianowicie, �e G�owa mistyczna, kt�r� jest Chrystus, i Ko�ci�, uosabiaj�cy na ziemi jakby drugiego Chrystusa, tworz� razem jednego nowego cz�owieka tak, i� przeze� kojarz� si� niebiosa z ziemi�, prowadz�c dalej bez przerwy zbawcze dzie�o Krzy�a: oto Chrystus G�owa i Cia�o, to ca�y Chrystus?.

Chrystus wraz z Ko�cio�em tworzy tajemniczy, lecz rzeczywisty organizm. Ten organizm nazywamy ?mistycznym? w odr�nieniu do naturalnego lub moralnego. ?O ile bowiem w ciele naturalnym zasada jedno�ci tak kojarzy jego cz�ci, i� pozbawia je wszelkiej samoistno�ci, o tyle w mistycznym ciele si�a jednocz�ca, chocia� tak�e jest do�rodkowa, wi��e cz�onki ze sob� w ten spos�b, �e ka�dy z nich w�asn� stanowi osob�.

R�nica mi�dzy cia�em mistycznym a moralnym jest niemniej bardzo powa�na. W tak zwanym bowiem ciele moralnym zasad� jedno�ci jest wy��cznie wsp�lny cel, oraz dzi�ki w�adzy spo�ecznej, zespolenie wszystkich w pochodzie ku temu celowi. W mistycznym Ciele opr�cz wymienionego celu jest nadto zasada inna, wewn�trzna ? jest ona tak wznios�a, �e z natury swej przewy�sza wprost� niesko�czenie wszelkie w�z�y jedno�ci, kt�re kojarz� cia�a fizyczne lub moralne: a jest ni� Duch �w., kt�ry jeden i ten sam co do liczby, nape�nia ca�y Ko�ci� i jednoczy go?. Dlatego nazywamy Ducha �w. dusz� Cia�a Chrystusowego.

Z nauki o Ciele mistycznym mo�emy wyci�gn�� wiele wa�nych wniosk�w dla naszego ustosunkowania si� do Chrystusa i do bli�n�ch. Z jednej strony bowiem istnieje r�wno�� cz�onk�w w ich ��czno�ci z Chrystusem (tylko wola ka�dego z nich wp�ywa na miar� tej ��czno�ci), a zatem i r�wno�� ich osobistej warto�ci. Z drugiej strony istnieje r�norodno�� cz�onk�w pod wzgl�dem funkcji jakie w ca�o�ci organizmu spe�niaj�. Warto�� wewn�trzna poszczeg�lnego cz�onka bynajmniej nie zale�y od tego, jakie mu przypad�o miejsce, lecz od tego, czy powierzone sobie od Boga zadanie wype�ni� dobrze.

Innym wnioskiem wyp�ywaj�cym z tej nauki, to czysto nadprzyrodzony charakter Ko�cio�a.� Duch �w. jest Darem Bo�ym i darem r�wnie� jest Ko�ci� przez Niego stworzony. Jest czym� co nam przysz�o ?z g�ry?. Dary Bo�e mo�na tylko przyj��, albo odrzuci� ? a wi�c i wobec Ko�cio�a r�wnie� mo�liwy jest tylko stosunek, albo negatywny, albo pozytywny. Oboj�tno�� by�aby niekonsekwencj�.

Z tego co�my powiedzieli wyp�ywaj� r�wnie� w�asno�ci Ko�cio�a: jest on jeden, bo jest �yj�cym wci�� Chrystusem; jest �wi�ty bo u�wi�ca go Duch �w., �yj�cy w jego cz�onkach, jest katolicki t.zn. powszechny, przeznaczony dla wszystkich ludzi, wszystkich narod�w, wszystkich czas�w, jest apostolski, bo w aposto�ach za�o�ony i przez nast�pc�w aposto��w rozszerza si� w nieprzerwanej ci�g�o�ci a� do naszych czas�w.

Ko�ci� jest wci�� w�r�d nas �yj�cym Chrystusem, kt�ry nas przez Ko�ci� u�wi�ca i prowadzi do nieba. U�wi�ci�, to znaczy przemieni� cz�owieka jasno�ci� �aski Ducha �w., da� mu pe�ni� wewn�trznej harmonii opartej o potr�jn� jedno�� z Bogiem, z lud�mi i z sob� samym. U�wi�ci� wreszcie, to nawi�za� kontakt z Bogiem w sta�ym przymierzu mi�o�ci, w przymierzu, kt�re z�a wola ludzi raz po raz zrywa, chocia� jego owocem jest udzia� w �yciu samej Tr�jcy Przenaj�wi�tszej. To zjednoczenie dokona� si� mo�e li tylko w ramach widzialnej zbiorowo�ci wiernych. Dlatego Ko�ci� u�wi�ca nie tylko g�osz�c prawd� objawion� (urz�d nauczycielski) ale przede wszystkim przez kult i sakramenta. Liturgia jest g��wn� czynno�ci�, kt�r� Ko�ci� odprawuje jako mistyczne Cia�o Chrystusa, w jedno�ci z Chrystusem ? G�ow�, w Jego imieniu i z Jego rozkazu, by nam by�a uzmys�owiona i uprzytomniona tajemnica naszego Odkupienia.

Na zako�czenie przytoczymy jeszcze jeden ust�p Encykliki Piusa XII, kt�ry uka�e nam ca�e bogactwo tego dogmatu: ?Bynajmniej jednak nie nale�y s�dzi�, �e ta celowo wzniesiona, czyli tak zwana organiczna budowa cia�a Ko�cio�a, zasadza si� wy��cznie na stopniach hierarchicznych, lub te�, �e wed�ug zdania przeciwnego, sk�ada si� jedynie z charyzmatyk�w, cudownymi wzbogaconych darami, a kt�rych nigdy w Ko�ciele nie zabraknie. Ot� trzeba stwierdzi�, �e ci, kt�rzy w tym Ciele �wi�t� posiadaj� w�adz�, s� naczelnymi, g��wnymi cz�onkami, poniewa� moc� nakazu samego Boskiego Odkupiciela, przez nich uwiecznia si� urz�d Chrystusa nauczycielski, kr�lewski i kap�a�ski. Atoli Ojcowie Ko�cio�a gdy wys�awiaj� urz�dy, stopnie, zawody, stany porz�dki i obowi�zki tego Cia�a, ca�kiem s�usznie maj� na my�li nie tylko tych, kt�rzy otrzymali �wi�cenia duchowne, ale tak�e tych wszystkich, kt�rzy id�c za radami ewangelicznymi, wiod� �ycie b�d� czynne w�r�d ludzi, b�d� te� ukryte w milczeniu, albo usi�uj� we w�a�ciwych instytucjach po��czy� jedno z drugim; nast�pnie tych, kt�rzy, �yj�c w �wiecie, oddaj� si� gorliwie uczynkom mi�osierdzia co do duszy lub co do cia�a; wreszcie tych, kt�rzy w czystym ��cz� si� ma��e�stwie. W obecnych zw�aszcza czasach trzeba zwr�ci� uwag� na to, �e ojcowie i matki w rodzinach, a tak�e chrzestni ojcowie i matki, a szczeg�lnie ci ze stanu �wieckiego, kt�rzy ko�cielnej hierarchii s�u��� czynn� pomoc� w dziele rozszerzania kr�lestwa Boskiego Odkupiciela, zajmuj� w spo�eczno�ci chrze�cija�skiej zaszczytne, chocia� nieraz skromne tylko miejsce. Przecie� i oni mog� wznie�� si� z pomoc� Bo�� na sam szczyt �wi�to�ci, a wedle obietnic Chrystusowych, nigdy takich w Ko�ciele nie zabraknie.

2. Obja�nienia historyczne

Ko�ci�, mistyczne Cia�o Chrystusa Pana, od pocz�tku istnienia� swego t.j. od Zes�ania Ducha �w. ?w wielorakich dzie�ach i instytucjach swoich, kt�re zdobi� go niby drogocenne klejnoty, wyobra�a poniek�d Chrystusa: to pogr��onego w modlitwie na g�rze, to nauczaj�cego lud, to uzdrawiaj�cego chorych i kaleki, to wreszcie nawracaj�cego do dobrego �ycia, s�owem Chrystusa dobrze czyni�cego wszystkim. Nie dziw przeto, i� Ko�ci�, p�ki istnieje na tej ziemi, cierpi tak�e na wz�r Chrystusa prze�ladowania, uciski i m�ki?. (Encyklika Piusa XII).

?Ko�ci�, Cia�o Chrystusa ? m�wi �w. Augustyn ? by�o najpierw m�ode, na podobie�stwo cia�a ludzkiego, potem na ko�cu �wiata b�dzie mia�o podobie�stwo staro�ci (Obj. do Ps.26)?.

Dlatego te� liturgia, kt�ra sta�e nawi�zywa�a do historii �ycia Jezusa, b�dzie r�wnie� wspomina�a g��wne rysy �ycia Ko�cio�a. W historii �wi�tych bowiem zapromienia�a tajemnica Odkupienia. W ka�dym m�czenniku, wyznawcy i dziewicy, �wi�ci� si� czyn cierpienia i zwyci�stwa Chrystusa ku zmartwychwstaniu. W liturgii wi�c, zw�aszcza w okresie po Zes�aniu Ducha �w. (pierwotnie w okresie Bo�ego Narodzenia i Wielkanocnym unikano uroczysto�ci �wi�tych) przypatrujemy si� cudownemu rozkwitowi �wi�tych, kt�rzy przez wszystkie wieki, w r�nych krajach odbijali pi�kno Chrystusowe w sobie. Dusza nasza na�laduj�c Chrystusa mo�e te� na�ladowa� Go w cz�onkach Jego Cia�a mistycznego, kt�re �yj� wsp�lnym �yciem z Chrystusem.

�ycie Ko�cio�a to nie tylko �ycie jego cz�onk�w; to r�wnie� bogaty rozw�j nauki i kultury. Liturgia i o tej stronie historii Ko�cio�a nie zapomina, ale po�wi�ca szereg �wi�t ku uczczeniu g��wnych dogmat�w, o kt�re nieraz krwawo Ko�ci� musia� walczy�, jak to �wiadcz� akta rozmaitych sobor�w.

Histori� Ko�cio�a musimy podzieli� na r�ne okresy:

A. - Czasy Apostolskie - Wspominaj� nam o nich g��wnie Dzieje Apostolskie, kt�re czytamy w niedziel� po Wielkanocy. Wybijaj� si� tutaj najpierw dwie g��wne postacie �� Piotra i Paw�a (�wi�to 29 VI). Ko�ci� wspomina cztery donios�e fakty z �ycia �w. Piotra: jego uwi�zienie (1 VIII), jego dzia�alno�� w Antiochii (22 II) i w Rzymie (18 I) sk�d rz�dzi Ko�cio�em a� do �mierci (29 VI). �ycie Paw�a jest przedmiotem wielu lekcji mszalnych, gdzie raz po raz stykamy si� z nauk� tego wielkiego i niezmordowanego Aposto�a narod�w. Mo�na �mia�o rzec, i� trudno zg��bi� bli�ej ducha liturgii nie zapoznawszy si� dok�adnie z �yciem i my�l� �w. Paw�a.

Okres Apostolski by� okresem cudownego wprost rozkwitu Ewangelii, kt�ra wbrew niesprzyjaj�cym okoliczno�ciom, potrafi�a dotrze� a� poza granice imperium Rzymskiego. Ka�da uroczysto�� Aposto��w jest poprzedzona wigili�, aby z tym wi�ksz� czci� �wieci� pami�� nadzwyczajnej mocy Chrystusa, kt�ra objawi�a si� w ich dzia�alno�ci.

B. - Okres prze�ladowa� - Pierwsze cztery wieki historii Ko�cio�a nazywamy okresem prze�ladowa� i chocia� do ko�ca �wiata nie zabraknie Ko�cio�owi m�czennik�w, nie mniej ten okres by� szczeg�lnie p�odny w m�cze�stwo.

Odr�niamy 10 g��wnych nasile� prze�ladowczych ze strony w�adzy rzymskiej. Bardziej znane by�y prze�ladowania za Nerona (54-56) i Domicjana (81-96). W drugim wieku Trajana� (98-117) i Marka Aureliusza (161-180). W�wczas to ponie�li smier� m�cze�sk� s�awni biskupi i pisarze ko�cielni: Ignacy z Antiochii (1-II), Polikarp (26 I), Ireneusz (28 VI) oraz m�ne niewiasty: Sabina (29 VIII) i Felicyta (23 IX). W trzecim i czwartym wieku by�y najostrzejsze prze�ladowania, zw�aszcza za Decjusza (249-251), Waleriana (253-260), Dioklecjana (284-305). S� to istotnie z�ote wieki je�li chodzi o bohaterstwo� m�czennik�w. Trudno ich wszystkich wylicza�. Wymienimy wa�niejszych: �� Wawrzyniec (10 VIII), Sebastian (20 I), Cyprian (26 IX), Cecylia (22 XI), Agata (5 II) i.t.d.

C. - Okres Ojc�w Ko�cio�a: �redniowiecze.

I ? IV ,V w.

W okresie prze�ladowa�, rozw�j wewn�trzny Ko�cio�a by� bardzo utrudniony, zw�aszcza je�eli we�miemy pod uwag�, �e i w samym Ko�ciele nie brak�o nieprzyjaci� ? heretyk�w, kt�rzy zniekszta�cili Ewangeli� i dogmat. Pomimo tego jednak ju� od pierwszych wiek�w rozwija�a si� nauka Ko�cio�a, przede wszystkim na wschodzie (Aleksandria, Antiochia, Afryka, Persja). R�wnie� w chwilach, gdy nat�enie prze�ladowa� mala�o rozwija� si� kult i sztuka chrze�cija�ska. Nie brakowa�o r�wnie� dzie� mi�osierdzia, zw�aszcza wzgl�dem ubogich i niewolnik�w. Jednak dopiero po edykcie cesarza Konstantyna (313), kt�ry si� nawr�ci� i zapewni� Ko�cio�owi wolno��, religia katolicka mog�a si� rozwija� spokojnie. Cesarz Konstantyn przyczyni� si� ogromnie do rozwoju kultu; budowa� przepyszne bazyliki, zar�wno w Rzymie jak i na wschodzie. W tym okresie r�wnie� zakwit�a nauka Ko�cio�a. Wobec nasilenia herezji, a przede wszystkim Arianizmu, kt�ry zaprzecza� jakoby Chrystus by� ?wsp�istotny z Ojcem? (Credo ze Mszy), Ojcowie Ko�cio�a w licznych pismach, kazaniach lub zgromadzeniach (sobory) bronili prawdziwej wiary Chrystusowej. Liturgia szeroko czerpie z tych skarb�w prawdziwych literatury starochrze�cija�skiej. Homilie Ojc�w Ko�cio�a w Brewiarzu t�umacz� nam w spos�b przedziwnie g��boki a przyst�pny zarazem,� ca�� wznios�o�� Misterium Chrystusowego. Symbole og�oszone na Soborach wesz�y r�wnie� w ramy liturgii (Credo, Symbol �w. Atanazego).

Ko�ci� ze szczeg�ln� czci� wspomina Doktor�w Ko�cio�a, kt�rzy tak wytrwale g�osili i t�umaczyli nam wiar� katolick�. Z tego okresu nale�y g��wnie wymieni�: �w. Atanazy (2 V), Bazyli (14 VI), Jan Z�otousty ( 27 I), Ambro�y (7 XII), Augustyn (28 VIII), Hieronim (30 IX), Leon Wielki (11 VI).

2.� - VI ? VIII w.

W tym czasie zauwa�ymy du�y rozw�j �ycia klasztornego. Na wschodzie w �lady pustelnik�w �w. Paw�a (15 I) i �w. Antoniego (27 I) coraz wi�cej wiernych oddaje si� �yciu mniszemu.

Na zachodzie regu�a �w. Benedykta (21 III) staje si� wkr�tce g��wna ostoj� �ycia klasztornego. W�r�d syn�w �w. Benedykta liczymy r�wnie� wielu misjonarzy. Has�o Chrystusa ?id�cie i nawracaj�ce narody? zach�ca �w. Augustyna z Cant.(28 V) do nawracania Anglii, a Bonifacego (5 VI) do ewangelizacji Niemiec.

3. - IX ? X w.

Nazywano je wiekami �elaznymi. Pe�no w nich walk i g��bokich przemian spo�ecznych. Powstaje w�wczas Pa�stwo� Ko�cielne, a Leon III koronuje Karola Wielkiego w noc Bo�ego Narodzenia (800) na cesarza imperium Rzymskiego i chrze�cija�skiego. Cesarz Karol przyczynia si� w wielkiej mierze do rozpowszechnienia liturgii rzymskiej i �piewu gregoria�skiego, kt�rego najcenniejsze utwory z tych wiek�w pochodz�. Dzia�alno�� misyjna nie ustaje: nawr�cenie Czech (870), chrzest Polski (966).

We Francji wielkie opactwo w Cluny staje si� o�rodkiem kulturalnym ca�ej Europy, jego wp�ywy si�gaj� tak�e i Polski (Tyniec), gdzie krew �w. Wojciecha (23 VI) sta�a si� zasiewem �ycia Bo�ego.

4. - XI - XIII w.

Dochodzimy do z�otego wieku �redniowiecza. Bogate to wieki, pe�ne zapa�u i idea�u, gor�cej mi�o�ci ku Zbawicielowi, wieki wypraw krzy�owych, trubadur�w, sztuki chrze�cija�skiej i wiedzy teologicznej.

Pomimo ci�kiego kryzysu, jaki Ko�ci� musia� przechodzi� w walce z przekupstwem (symonia) i z w�adz� cesarsk� (walka o inwestytur�), widzimy wsz�dzie rozw�j �ycia chrze�cija�skiego. Wielki Papie� Grzegorz VII (25 V) sta� si� prawdziwym inicjatorem reformy ko�cielnej. Z wybitniejszych postaci wymieni� mo�na �w. Anzelma (21 IV ), �w. Bernarda (20 VIII).

Powstaj� r�wnie� w Ko�ciele dwie wielkie rodziny zakonne �w. Dominika (4 VIII) i �w. Franciszka (4 X), kt�re odrodzi�y �ycie umys�owe i moralne chrze�cija�skiego Zachodu. Z tych rodzin pochodz� dwaj wielcy doktorzy Ko�cio�a: �w. Tomasz z Akwinu (7 III ) i �w. Bonawentura (14 VII ). W�wczas r�wnie� i Polska wyda�a szereg �wi�tych i b�ogos�awionych: �w. Jacek (17 VIII), b�. Czes�aw (20 VII) i.t.d.

5. - XIII ? XV w.

W ostatnich wiekach �redniowiecza nie ustaje dzia�a� moc Ducha �w. Dzi�ki 4?temu Soborowi Laterane�skiemu (1215) rozwija si� kult Eucharystii i Hostia Przenaj�wi�tsza staje si� p�omiennym ogniskiem zapalaj�cym serca wiernych g��bok� mi�o�ci� ku Bogu. W tych czasach Ko�ci� s�ynie rozkwitem mistyki: �w. Gertruda (16�� XI), �w. Katarzyna Sien. (30-IV) i wiele innych �wiadcz� niezbicie, �e zmartwychwsta�y Chrystus �yje wci�� w Ko�ciele.

Przez 70 lat papie�e opu�ciwszy Rzym osiedlili si� w Awinionie ( Francja). W tym czasie liturgia wzbogaca si� nowymi �wietami: Tr�jcy Przenaj�wi�tszej (1330), Ofiarowanie N. M. P. (21 XI). W 1384 r. Urban VI ustala �wi�to Nawiedzenia N. M. P. (2 VII ) w celu uproszenia �ask zgody i pokoju dla Ko�cio�a, kt�ry by� rozdarty przez t.zw. Wielk� schizm� zachodni�.

Wiek XV by� okresem odrodzenia, nie zawsze szcz�liwym dla �ycia religijnego. Duch poga�stwa� wzrasta�, ale i tu szereg �wi�tych, w przeciwie�stwie do m�dro�ci ludzkiej ?g�osi�o �wiatu m�dro�� Bo�� ?( I Kor. 2,6). Polska r�wnie� wyda�a wielu �wi�tych: �w. Jan Kanty (20 V), �w. Kazimierz (4 III).

D.� - Czasy nowo�ytne� - XVI wiek by� dla Ko�cio�a okresem bolesnym. Wzmo�ony duch naturalizmu, protestantyzm, a wkr�tce i Jansenizm rozbija�y jedno�� Ko�cio�a.

Pr�by zjednoczenia si� z Ko�cio�em Wschodnim, kt�ry od czas�w Focjusza� (IX wiek) , Cerulariusza (XI wiek)� nie nawi�zywa� stosunk�w z� Rzymem, spe�z�y na niczym. Z zewn�trz grozi� Islamizm poparty pot�g� tureck�. Dzi�ki jednak Soborowi Trydenckiemu, pr�by reformy religijnej zosta�y uwie�czone sukcesem. Uchwa�a Soboru zosta�a poparta nadzwyczajnie p�odn� dzia�alno�ci� syn�w Ignacego z Lojoli (31 VII ) niezra�onego bojownika w walce o prawa Ko�cio�a.

Jest to r�wnie� okres dzia�alno�ci misyjnej Ko�cio�a, i dzi�ki nowym falangom Aposto��w id�cych w �lady �w. Franciszka Ksawerego (3 XII ) Ewangelia dociera a� do kra�c�w �wiata.

W Hiszpanii r�wnie� rozkwita �ycie mistyczne, kt�re osi�gn�o sw�j szczyt w �w. Janie od Krzy�a (24 XI ) i �w. Teresie (15 X). �w. Filip (26 V) i Jan Bo�y (8 III ), a p�niej w XVII wieku �w. Franciszek Salezy (29 I), �w. Wincenty a Paulo (19 VII) i wielu innych, wzbogacaj� Ko�ci� nowo przez siebie za�o�onymi rodzinami zakonnymi.

Szereg �wi�t liturgicznych jest po�wi�cony uczczeniu zwyci�stw nad Turkami; 10 X bitwa pod Chocimem, 7 X MB r�a�cowej, bitwa pod Lepanto, 12 IX Imienia Maryi, bitwa pod Wiedniem, it.d.

W tym czasie jeste�my r�wnie� �wiadkami wzmo�onej akcji charytatywnej Ko�cio�a, w kt�rej na wz�r Zbawiciela mi�o�ci� otaczano przede wszystkim biednych, sieroty i starc�w. Aby przeciwstawi� si� bezbo�nictwu i ozi�b�o�ci rozwija si� kult Serca Jezusowego i nabo�e�stwo 40-godzinne w celu wynagrodzenia zniewag wyrz�dzonych Panu Jezusowi w Naj�wi�tszym Sakramencie.

E.� - Okres ostatni - IX ? XX wiek. - Ostatnie lata XVIII wieku by�y poch�oni�te walk� z wzrastaj�cym duchem racjonalizmu i ateizmu . Wielka Rewolucja Francuska dokona�a w Europie wielkiego przewrotu, kt�rego skutki do dnia dzisiejszego odczuwamy. Ale Chrystus nie opuszcza swej Oblubienicy i dzi�ki wybitnym papie�om, kt�rzy obejmuj� Stolic� Piotrow�, Ko�ci� d��y do ?odnowienia wszystkiego w Chrystusie?� (Pius X).

Og�oszenie dogmatu Niepokalanego Pocz�cia jest powodem ustanowienia tego pi�knego �wi�ta (8 XII ). �w. Jan Vianney (proboszcz z Ars 9 VII ) i �w. Tereska od Dzieci�tka Jezus (3 X) przypominaj� nam, �e nale�y zawsze szuka� przede wszystkim tego ?co jest wzwy�? ( Kol. 3,1-2).

Papie�e zwracaj� baczn� uwag� na doktryn� spo�eczn� i walcz� z niebezpiecznym kierunkiem modernizmu. �wi�to Chrystusa Kr�la g�osi wszystkim, i� "rozwi�zaniem ka�dej trudno�ci jest Chrystus".

Ten pobie�ny rzut na histori� Ko�cio�a i jego �wi�tych wskazuje nam jak przez liturgi� �ywo wchodzimy kontakt z istot� i rozwojem Ko�cio�a. Kto w ci�gu roku Ko�cielnego, wraz z Ko�cio�em, czci misterium Chrystusa i jego �wi�tych, ten wchodzi w olbrzymi nurt �ycia Bo�ego, kt�re ? niby rozkosznych w�d strumienie uwesela miasto Bo�e? (Ps. 45,5), ten te� podziwia� mo�e Oblubienic� Chrystusa : C�r� Kr�lewsk� ,przepychem l�ni�c� , jej szata z�otem przetykan�. (Ps. 44,14).

S�usznie mo�na powiedzie� z jednym wsp�czesnych pisarzy (K�sters Ko�ci� wiary naszej): jak to nieprzejrzana wprost rzesza cz�onk�w Ko�cio�a, zawdzi�czaj�ca ostatecznie cz�onkostwo swoje cudownemu rozkrzewieniu si� Ko�cio�a pierwszych wiek�w, misjom w�r�d pogan, lub konwersji, przez ca�� sw� osobowo��, wierno�� dla Ko�cio�a, wiedz� i nauk�, opanowanie i �ycie moralne, szczerze i wiernie poprzez wszystkie wieki dawa�a �wiadectwo Ko�cio�owi katolickiemu, ale sam Duch Bo�y w nadludzkim i nadprzyrodzonym sposobie tego potr�jnego rozkrzewienia daje �wiadectwo Chrystusowi i Cia�u Jego mistycznemu, Ko�cio�owi katolickiemu. (Jan 15,26).

3. Obja�nienia liturgiczne

Okres niedziel nast�puj�cy po Zes�aniu Ducha �w. nie jest ca�kowicie jednolity, ani co do tre�ci ani co do pochodzenia. Pierwotnie rozr�niano rozmaite grupy niedziel odnosz�cych si� do wa�niejszych uroczysto�ci �wi�tych: ��. Piotra i Paw�a, Wawrzy�ca, Cypriana, Micha�a i t.d. Niemniej jednak ich tre�� nie tyle nawi�zywa�a do tych �wi�tych ile do �ycia moralnego cz�onk�w Ko�cio�a, w kt�rych �aska i dary Ducha �w. maj� si� rozwija� ku chwale Chrystusa Zmartwychwsta�ego. Nie nale�y wi�c w nich zawsze szuka� jednej my�li przewodniej, do kt�rej by si� wszystkie teksty formalnie odnosi�y, jak to mia�o miejsce w innych okresach (np. Adwent, Post), ale uk�ad ich jest normowany przez pewne zasady, kt�rej poni�ej streszczamy:

a) Przede wszystkim ka�da niedziela jest jakby echem Wielkiej Niedzieli Zmartwychwstania: cz�sto wi�c prawda podstawowa, na kt�rej si� opiera nasze �ycie moralne, a mianowicie, �e przez chrzest jeste�my zanurzeni w �mierci i zmartwychwstaniu Chrystusa, kierowa�a wyborem wielu tekst�w mszalnych.

b) Oczekiwanie przyj�cia Chrystusa. Motyw Adwentu stale brzmi w liturgii w okresie po Zes�aniu Ducha �w., jest on g��wnie zaznaczony po 18 niedzieli.

c) �ycie to rozw�j cnot teologicznych i moralnych, to walka dobrego ze z�em. Ka�da niedziela rozwija to has�o w najrozmaitszy spos�b podkre�laj�c coraz to inne dziedziny etyki chrze�cija�skiej.

d) W doborze tekst�w Pisma �w. przewodniczy�a nieraz zasada ?lectio continua? to znaczy czytanie po kolei Ksi�g Starego i Nowego Testamentu. Wyj�tki z Introit�w, Alleluja, Ofiarowania nast�puj� do pewnego stopnia wed�ug kolejno�ci psalm�w. R�wnie� Episto�y �w. Paw�a s� ugrupowane. Wyj�tki, kt�re mo�emy stwierdzi� (np. 18 niedziela) pochodz� z pewnych zmian, kt�re nasta�y p�niej.

e) Wreszcie nie nale�y zapomina� o zwi�zku jaki zachodzi mi�dzy oficjum (brewiarzem), zw�aszcza jutrzni�, a Msz� katechumen�w. Te dwa nabo�e�stwa tworzy�y niegdy� jedno ? st�d mamy nieraz zwi�zek mi�dzy czytaniami Starego Testamentu a tre�ci� Mszy �w. Nie jest on ju� dzi� tak zawsze widoczny, tym bardziej, �e czytania Pisma �w. w Brewiarzu s� uzale�nione od miesi�ca (pocz�wszy od sierpnia a� do listopada), a data niedziel po Zes�aniu Ducha �w. ulega pewnym wahaniom na skutek zmiennej daty Wielkanocy. Niemniej jednak trzeba w og�lno�ci zaznaczy�, ze czytamy te ksi�gi Pisma �w. kt�re k�ad� nacisk zw�aszcza na �ycie cn�t moralnych: Ksi�gi M�dro�ci (roztropno��), Ksi�ga Ester, Judyt (wstrzemi�liwo��), Ksi�ga Tobiasza, Machabeusz�w (sprawiedliwo�� i m�stwo)...

Barwa szat w okresie po Zes�aniu Ducha �w. jest zielona, jest to barwa przyrody, symbol �ycia i nadziei, kt�r� Duch �w. o�ywia Ko�ci�.